In Memoriam Jef Staes (1967 – 2024)

Zondag stierf Jef Staes, na een stoere en waardige strijd tegen de ziekte met de grote K. Mulisch zou meteen de onophoudelijke regen verklaren die ons land al zes maanden onafgebroken teistert. Het heelal rouwt aankondigend, als een heraut - iets in die aard. Vekeman en Hemmerechts leggen natuurlijk de klemtoon op Pinksteren, de voltooiing van de wedergeboorte en de komst van de Heilige Geest. En Jef? Die verklaarde tot op zijn laatste dag graag geleefd te hebben.

Voor wie niet in Antwerpen woont of niet werkt in de culturele sector: Jef Staes behoorde tot het onzichtbare ras van de Sterkhouders der Cultuur, de programmatoren van onze cultuurhuizen die niet bang zijn voor een hooibaal meer of minder op hun vork terwijl de directeurs en festivalleiders met de pluimen gaan lopen. 

Ze zijn niet met veel, maar ze zijn met meer dan u denkt. Ze zien tientallen, soms honderden voorstellingen per jaar en evenveel voorstellingen draaien ze in hun eigen huis want ja: zo intens is het, om de vinger aan de pols te houden. Dat hij stierf in de week dat Vlaamse cultuurhuizen bedreigd werden met een frontale aanval door een politieke partij die niet van cultuur houdt, dat is louter toeval. 

Jef was de afgelopen decennia sterkhouder-achter-de-schermen van de Antwerpse Arenbergschouwburg. In rustig vaarwater en in woelige tijden, hij was het die dat huis blijvend een gezicht gaf, of het nu om comedy, muziek of…literatuur ging. Sterkhouders der Cultuur draaien hun hand immers niet om voor een genre meer of minder.

Hij was een van onze schaarse cultuurprogrammatoren die bezeten was van literatuur. Poëzie, proza, spoken word, ook binnen de letteren hield hij het niet beperkt tot één genre. Hoeveel literaire voorstellingen, boekpresentaties, literatuurfestivals (Crossing Border!) prijsuitreikingen (Herman de Coninckprijs!) er in de Arenberg plaatsvonden de afgelopen twintig jaar? De lijst is schier eindeloos. En altijd om dezelfde reden: ‘Als wij het niet doen, waar kan het dan doorgaan?’ 

Muziek, comedy en theater programmeerde hij omdat zijn opeenvolgende bazen er om vroegen. Dat Arenberg ook een letterenhuis werd, komt omdat ze hem niet konden tegenhouden.
Deze Vlaamse Reus ruilde het hectische cultuurleven in voor een verblijf in de bijna uitgeregende wolken. (Zo denk ik er zelf over.) Hij wisselt er terrasjes af, van het tafeltje waar Van Vliet, Claus en Dewulf zitten, naar de bank tussen Steve Albini en Sean Lock. Bij leven kon hij niet kiezen maar dat probleem is van de baan. Vanaf nu heeft hij alle tijd. Sterkte aan zijn vrouw, kinderen en al wie hem graag zag.

Max Temmerman

ps: De laatste cultuuravond die Jef in elkaar stak, De Kunst Van Het Kankeren, is intussen hopeloos uitverkocht. Een steunkaart kopen (ten voordele van Kom op tegen kanker) kan nog wel. Zie https://www.arenberg.be/nl/programma/kunst-van-het-kankeren